Patogen
Grzyb Botrytis cinerea

Objawy
Na łodygach tworzą się różnej wielkości szarawe lub brązowawe, dość wolno powiększające się plamy pokryte puszystym nalotem grzyba. Roślina często zamiera powyżej miejsca porażenia. Wewnątrz lub na powierzchni zaatakowanych tkanek, albo w masie grzybni, można czasem zaobserwować czarne, niezbyt duże sklerocja grzyba. W zaawansowanym stadium choroby łodyga pod plamą staje się pusta w środku. W miesiącach zimowych i na początku wiosny, grzyb B. cinerea może także porażać łodygi pomidorów tuż przy powierzchni gruntu - zwłaszcza gdy został zawleczony z rozsadą - powodując zgniliznę przyziemnej części łodygi.

Objawy szarej pleśni na łodydze

Oprócz łodyg patogen poraża liście, kwiaty i owoce. Na liściach powstają stopniowo powiększające się, szarozielone lub żółtawe plamy o mało wyraźnym koncentrycznym strefowaniu. Przy wysokiej wilgotności powietrza na plamach pojawia się charakterystyczny, puszysty, szary nalot grzyba. Liście zasychają.

Porażony liść z objawami zarodnikowania grzyba

Na owocach powstają wodniste plamy, tkanki w strefie porażenia miękną. Początkowo barwa plamy nie jest zmieniona, lecz dość szybko staje się szaro- lub żółtozielona i pokrywa się charakterystycznym, szarym nalotem grzyba. Często zgnilizna obejmuje cały owoc. Przy infekcji rozpoczynającej się do szypułki, młode owoce opadają na ziemię. Powodowana przez tego grzyba mokra zgnilizna owoców bywa bezpośrednią przyczyną znacznych strat plonu, zwłaszcza w tunelach foliowych.

Szara pleśń - mokra zgnilizna owocu postępująca od szypułki

Ważne informacje
Zasadniczo grzyb B. cinerea żyje jako saprofit. Jednakże w korzystnych dla niego warunkach środowiska, w szczególności przy nadmiernej wilgotności powietrza i dużej predyspozycji rośliny na porażenie, bardzo łatwo przybiera charakter niezwykle agresywnego pasożyta. W zdrową tkankę grzyb wnika tylko wyjątkowo. Zwykle zasiedla już obumarłe części roślin, np. zasychające kwiaty, blizny po oberwanych liściach i bocznych pędach, skąd następnie przerasta do zdrowych tkanek. Do następnego sezonu może przetrwać w formie zarodników konidialnych, grzybni i sklerocjów na resztkach roślinnych w glebie, na elementach konstrukcyjnych i różnym sprzęcie. Zarodniki grzyba są bardzo łatwo przenoszone z prądami powietrza i najczęściej są one pierwotnym źródłem infekcji.
Szara pleśń stanowi największe zagrożenie w zimowo-wiosennej i jesiennej uprawie pomidorów w niedostatecznie wietrzonych szklarniach i tunelach foliowych. Szczególnie narażone są rośliny uprawiane w nie ogrzewanych tunelach foliowych. Grzyb jest najbardziej patogeniczny w temperaturze 14-15°C. Do infekcji dochodzi najłatwiej przy bardzo wysokiej względnej wilgotności powietrza (97-98%), gdy rośliny są zwilżone przez minimum 8 godzin oraz podczas chłodnych nocy w przypadku tworzenia się rosy.

Profilaktyka i zwalczanie

Pierwszorzędne znaczenie ma utrzymywanie niskiej wilgotności powietrza i niedopuszczanie do intensywnego tworzenia się skroplin wewnątrz pomieszczenia uprawowego. W razie konieczności szybkiego usunięcia nadmiaru pary wodnej celowe jest ogrzewanie pomieszczenia przy uchylonych wietrznikach. Aby nie dopuścić do powstania rosy podczas chłodnej nocy, na około 2 godziny przed wschodem słońca należy uruchomić ogrzewanie. Przy podlewaniu wężem należy unikać zwilżania roślin. Nawadnianie wykonywać w godzinach przedpołudniowych, aby do wieczora liście zdążyły wyschnąć. Odpowiednio wczesne usuwanie najstarszych liści poprawia przewietrzanie w dolnych partiach roślin. Ogonki liściowe należy obrywać tuż przy łodydze.
W okresach sprzyjających rozwojowi choroby lub po zauważeniu pierwszych objawów rośliny należy opryskiwać co 7 dni jednym z następujących fungicydów: chlorotalonil (Bravo 500 SC, 0,25%), tolyfluanid (Euparen Multi 50 WP, 0,2%), procimidon (Sumilex 500 SC, 0,1%), iprodion (Rovral FLO 225 SC, 0,2%), pirymetanil (Mythos 300 SC, 0,3%) lub cyprodynil + fludioksonil (Switch 62.5 WG). Stosowanie preparatów bezpośrednio po zbiorach i różnych pracach pielęgnacyjnych zabezpiecza zranienia przed infekcją. Przy wykonywaniu zabiegów w celu ograniczenia porażenia owoców, opryskiwanie należy koncentrować przede wszystkim na najmłodszych owocach, czyli mniej więcej na czterech górnych gronach. W przypadku porażenia łodyg, pojawiające się plamy opryskiwać specjalnym preparatem w aerozolu Nectec 03 AE (imazalil +azokonazol). Preparatem tym można również profilaktycznie opryskiwać rany powstające na łodygach po oberwaniu liści. Aerozolu tego nie należy nanosić na liście i owoce.